Öğrenci, sosyal bilgiler öğretmen adayı ve öğretmenlerinin değer hiyerarşisi

Abstract

Sosyal bilgiler dersi değer öğretiminde önemli bir misyona sahiptir. Bu ders kapsamında öğrencilere kazandırılması gereken 20 temel değer belirlenmiştir. Sorumluluk, saygı, hoşgörü, aile birliğine önem verme, kültürel mirasa duyarlılık bu değerlerden bazılarıdır. Bireyler için ise bu değerlerin bazıları daha önemli olabilmektedir. Bu düşünceden hareketle bu araştırmada öğrenci, sosyal bilgiler öğretmeni ve öğretmen adaylarının değer hiyerarşisi belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla çalışma grubundan Sosyal Bilgiler Öğretim Programı’nda yer alan değerleri kendilerince önem derecesine göre (ilk 3 değer) sıralamaları ve gerekçelerini ifade etmeleri istenmiştir. Araştırmanın amacı doğrultusunda nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması (casestudy) kullanılmıştır. Çalışmada veri toplamak amacıyla yarı-yapılandırılmış mülakat tekniği kullanılmış mülakatlar doküman incelemesi yoluyla kod ve temalar belirlenerek analiz edilmiştir. Araştırma Ankara, Kastamonu ve Trabzon illerinde yürütülmüştür. Araştırmaya bu illerde görev yapan sosyal bilgiler öğretmenleri, alt-orta ve üst gelir düzeyine sahip ortaokul 6. 7. ve 8. sınıfa devam eden öğrenciler ve son sınıfa devam eden sosyal bilgiler öğretmen adayları dahil edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre tüm katılımcıların değer sıralamasında ilk üç arasında yer alan değerleri sırasıyla saygı, dürüstlük ve vatanseverliktir. Her üç grupta öne çıkan ortak değerin dürüstlük olduğu, öğrenci ve öğretmen adaylarının tercihlerinin birbirine daha çok benzerlik gösterdiği, öğretmenlerin ise sevgi, hoşgörü ve aile birliğine önem verme değerlerini öne çıkardıkları belirlenmiştir.

Social studies course has an important mission to teach values. Within the scope of this course, 20 fundamental values such as responsibility, respect, tolerance, family bond and susceptibility for cultural heritage were determined for students to gain. Considering the assumption that some of these values may be more important than others for individuals, in this study, it was aimed to determine the value hierarchies of students, preservice and inservice social studies teachers. Therefore, participants were asked to put values which are included Social Studies Education Curriculum into order based on their importance level and to state the first three values. In this study, case study method as a qualitative research method was conducted. Data were collected through semi-structured interviews and the data were analyzed by using document analysis method. The data were collected from three cities of Turkey and inservice social studies teachers, students and preservice social studies teachers were participated. Results of this study revealed that, all participants stated respect, honesty, and patriotism as the most important three values for them. Honesty is the common value for all three groups and students’ and preservice teachers’ responses were more similar. On the other hand, teachers reported more importance to love, tolerance, and family bond values.